14/07/20

Η ατοπική δερματίτιδα, γνωστή και ως ατοπικό έκζεμα ή έκζεμα, είναι μία από τις πιο συχνές χρόνιες φλεγμονώδεις παθήσεις του δέρματος, που προσβάλλει άτομα κάθε ηλικίας και φύλου σε όλον τον κόσμο.^1,2,3 Εμφανίζεται ως εξάνθημα (ή υποτροπιάζουσες δερματικές βλάβες),  προκαλεί φαγούρα, και μπορεί με το χρόνο να υποχωρεί ή να παρουσιάζει υποτροπές ή εξάρσεις.^4,5 Η ατοπική δερματίτιδα είναι κάτι περισσότερο από ένα απλό εξάνθημα και, ανάλογα με τη σοβαρότητα, μπορεί να αποτελέσει μια πάθηση ικανή να προκαλέσει αναπηρία που παρεμποδίζει την καθημερινή ζωή των ασθενών και μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη συναισθηματική ευεξία τους.^5,6 Ειδικότερα, η ατοπική δερματίτιδα μπορεί να οδηγήσει, μεταξύ άλλων, σε διαταραχές ύπνου, αίσθημα ντροπής και δυσκολία στη συγκέντρωση.^6,7 Η ατοπική δερματίτιδα κατηγοριοποιείται σε ήπια, μέτρια ή σοβαρή ανάλογα με διάφορους παράγοντες, όπως την έκταση και τη σοβαρότητα της βλάβης.⁸

Παρ’ όλο που δεν υπάρχει οριστική ίαση για την ατοπική δερματίτιδα, υπάρχουν θεραπείες διαθέσιμες.¹ Οι τρέχουσες θεραπευτικές επιλογές στόχο έχουν την βελτίωση της επιβάρυνσης από το έκζεμα και τα συμπτώματα, συμπεριλαμβανομένης της ανακούφισης από τη φαγούρα, του πιο τυπικού συμπτώματος της ασθένειας.^1,9

Ποιον προσβάλλει η ατοπική δερματίτιδα;

Ως μια από τις πιο συχνές, χρόνιες, υποτροπιάζουσες φλεγμονώδεις παθήσεις του δέρματος, η ατοπική δερματίτιδα προσβάλει εκατοντάδες εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως, περίπου μέχρι και το 23% των ενηλίκων και το 36% των παιδιών.^10,11,12,13 Περίπου μέχρι το 60% των ενηλίκων και μέχρι το 62% των παιδιών με ατοπική δερματίτιδα παγκοσμίως πάσχουν από μέτρια έως σοβαρή νόσο.^{2,13,14,15,16}

Η ατοπική δερματίτιδα θεωρείται ότι έχει περισσότερες από μία αιτίες, συμπεριλαμβανομένων γενετικών παραγόντων, και η εμφάνισή της είναι πιο πιθανή σε άτομα των οποίων οι γονείς έχουν άσθμα, αλλεργική ρινίτιδα ή ατοπική δερματίτιδα.¹

Ενώ η ατοπική δερματίτιδα μπορεί να προσβάλει άτομα κάθε ηλικίας και φύλου σε όλον τον κόσμο, δεν προσβάλλονται όλες οι ομάδες με τον ίδιο τρόπο.^1,2,3,17

Ποια είναι τα συμπτώματα της ατοπικής δερματίτιδας;

Τα συχνά συμπτώματα της ατοπικής δερματίτιδας περιλαμβάνουν: ^1,18,1

• Φαγούρα (κνησμός)

• Ερυθρές/ροδόχροες περιοχές ή περιοχές διαφορετικού χρώματος στο δέρμα

• Παχιές, σκληρές περιοχές  

• Ξηρό ή ανώμαλης επιφάνειας δερματικό έκζεμα

• φλύκταινες ή έλκη που έχουν κρούστα ή τρέχουν υγρό

Το πιο χαρακτηριστικό σύμπτωμα της ατοπικής δερματίτιδας είναι η ενοχλητική φαγούρα, που μπορεί να προκαλέσει διαταραχές στον ύπνο, οι οποίες μπορούν να τους εξαντλήσουν και να αποτελέσουν προγνωστικό παράγοντα κακής υγείας.^7,9,20

Εκτός από τη σωματική επιβάρυνση, η μέτρια έως σοβαρή ατοπική δερματίτιδα μπορεί να έχει σοβαρό αντίκτυπο και στην πνευματική ευεξία ενός ατόμου, κάνοντας τους ασθενείς να ντρέπονται, να νιώθουν κατάθλιψη ή θλίψη, ή να έχουν χαμηλή αυτοπεποίθηση.^6,21,22,23 Για παράδειγμα, μία μελέτη έδειξε ότι το 43% από 2.002 ασθενείς με μέτρια έως σοβαρή νόσο, προβληματιζόταν με το να εμφανιστεί δημόσια κατά τη διάρκεια εξάρσεων.⁶ Επιπλέον, πάνω από τους μισούς ασθενείς με μέτρια έως σοβαρή ατοπική δερματίτιδα στην ίδια μελέτη αισθάνονταν δυσαρέσκεια ή κατάθλιψη.⁶ Τα άτομα που ζουν με ατοπική δερματίτιδα μπορεί να σκεφτούν να συμπεριλάβουν αυτούς τους συχνά αφανείς αντίκτυπους της πάθησής τους στη συζήτησή τους με τον γιατρό τους.

Η ζωή με την ατοπική δερματίτιδα μπορεί επίσης να επηρεάσει τον τρόπο ζωής των ασθενών.^{1,6, 24,25} Για παράδειγμα, πολλοί ασθενείς αποφεύγουν ορισμένες δραστηριότητες όταν η νόσος βρίσκεται σε έξαρση, όπως η κολύμβηση, το μπάνιο ή να φοράνε ορισμένα ρούχα.⁶ Στην προαναφερόμενη μελέτη, οι ασθενείς με μέτρια έως σοβαρή ατοπική δερματίτιδα ανέφεραν επίσης την απουσία από το σχολείο ή την εργασία για ^2,5 ημέρες κάθε έτος λόγω της πάθησής τους.⁶ Όταν ο ασθενής είναι παιδί, ο αντίκτυπος στους φροντιστές, όπως οι γονείς, μπορεί επίσης να είναι σημαντικός, και μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα απουσία από τη δουλειά ή μειωμένη παραγωγικότητα στη δουλειά λόγω της ενασχόλησης με την ατοπική δερματίτιδα του παιδιού τους. ^26,27,28

Πώς γίνεται η διάγνωση της ατοπικής δερματίτιδας;

Η διάγνωση της ατοπικής δερματίτιδας γίνεται συχνά με την εξέταση του δέρματος του ασθενή  καθώς και με τη λήψη του ιατρικού ιστορικού από τον γιατρό τους.²⁹ Κατά κανόνα, δεν απαιτούνται εργαστηριακές εξετάσεις για τη διάγνωση της ατοπικής δερματίτιδας.³⁰ Τα βασικότερα διαγνωστικά χαρακτηριστικά της ατοπικής δερματίτιδας περιλαμβάνουν τη φαγούρα και τη θέση και όψη του εξανθήματος.²⁹ Άλλα σημαντικά διαγνωστικά χαρακτηριστικά περιλαμβάνουν την παρουσία ξηροδερμίας, την ηλικία έναρξης της ασθένειας και το ατομικό ή οικογενειακό ιστορικό αλλεργικής ρινίτιδας, άσθματος ή ατοπικής δερματίτιδας.²⁹

Είναι σημαντική η παρακολούθηση των μεταβολών του δερματικού εξανθήματος μεταξύ επισκέψεων στον γιατρό και η συζήτηση μαζί του για τον «αφανή» αντίκτυπο του νοσήματος.

Πώς αντιμετωπίζεται η ατοπική δερματίτιδα;

Παρ’ όλο που δεν είναι ιάσιμη η ατοπική δερματίτιδα, υπάρχουν διάφορες θεραπευτικές επιλογές ανάλογα με τη σοβαρότητα της νόσου, όπως¹:

• Τοπικές θεραπείες, οι οποίες εφαρμόζονται απευθείας στο δέρμα όπως κρέμες ή  αλοιφές

• Συστηματικές θεραπείες, οι οποίες μπορεί να ληφθούν ως χάπια ή ενέσεις

Οι ασθενείς μπορούν να συζητήσουν τις διαθέσιμες θεραπευτικές επιλογές και να δημιουργήσουν ένα πλάνο θεραπείας με τον γιατρό τους.

Βιβλιογραφία:

1. Weidinger S, Beck LA, Bieber T, Kabashima K, Irvine AD. Atopic dermatitis. Nat Rev Dis Primers. 2018;4:1. doi.org/10.1038/s41572-018-0001-z.

2. Barbarot S, Auziere S, Gadkari A, et al. Epidemiology of atopic dermatitis in adults: results from an international survey. Allergy. 2018;73(6):1284-1293. doi: 10.1111/all.13401.

3. Silverberg et al, Atopic Dermatitis in the pediatric population: A cross-sectional, international epidemiologic study. Ann Allergy Asthma Immunol. 2021 Jan6:S1081-1206(20)31275-8. doi: 10.1016/j.anai.2020.12.020.

4. Anderson RT, Rajagopalan R. Effects of allergic dermatosis on health-related quality of life. Curr Allergy Asthma Rep. 2001;1:309-315.

5. Langan SM, Irvine AD, Weidinger S. Atopic dermatitis. Lancet. 2020 Aug 1;396(10247):345-360. doi: 10.1016/S0140-6736(20)31286-1. Erratum in: Lancet. 2020 Sep 12;396(10253):758. PMID: 32738956.

6. Zuberbier T, Orlow SJ, Paller AS, et al. Patient perspectives on the management of atopic dermatitis. J Allergy Clin Immunol. 2006;118(1):226-232

7. Silverberg JI, Garg NK, Paller AS, Fishbein AB, Zee PC. Sleep disturbances in adults with eczema are associated with impaired overall health: a US population-based study. J Invest Dermatol. 2015;135:56-66. doi:10.1038/jid.2014.325.

8. Silverberg JI. Public health burden and epidemiology of atopic dermatitis. Dermatol Clin. 2017;35:283-289.

9. Wahlgren CF. (1999), Itch and atopic dermatitis: an overview. J Dermatol. 1999:26:770-779.

10. Nutten S. Atopic dermatitis: global epidemiology and risk factors. Ann Nutr Metab. 2015;66(suppl 1):8-16.

11. Wang J, Ramette A, Jurca M, Goutaki M, Beardsmore CS, Kuehni CE. Association between breastfeeding and eczema during childhood and adolescence: A cohort study. PLoS One. 2017;12(9):e0185066. doi: 10.1371/journal.pone.0185066.

12. Bylund S, von Kobyletzki LB, Svalstedt M, Svensson Å. Prevalence and Incidence of Atopic Dermatitis: A Systematic Review. Acta Derm Venereol. 2020;100(12): adv00160. Published 2020 Jun 9. doi:10.2340/00015555-3510.

13. Mathiesen SM, Thomsen SF. The prevalence of atopic dermatitis in adults: systematic review on population studies. Dermatol Online J. 2019;25(8):4.

14. Silverberg JI, Simpson EL. Association between severe eczema in children and multiple comorbid conditions and increased healthcare utilization. Pediatr Allergy Immunol. 2013;24(5):476:486. doi: 10.1111/pai.12095

15. Choi, W. J. et al. Prevalence and risk factors for atopic dermatitis: a crosssectional study of 6,453 Korean preschool children. Acta Derm Venereol 92, 467-471 (2012).

16. Ricci G, Patrizi A, Giannetti A, Dondi A, Bendandi B, Masi M. Does improvement management of atopic dermatitis influence the appearance of respiratory allergic diseases? A follow-up study. Clin Mol Allergy. 2010; 8:8. Published 2010 Jun 30. doi:10.1186/1476-7961-8-8.

17. Brunner PM, Guttman-Yassky E. Racial differences in atopic dermatitis. Ann Allergy Asthma Immunol. 2019;122:449-455. doi:10.1016/j.anai.2018.11.015.

18. Kaufman B, Alexis A. Eczema in skin of color: what you need to know. National Eczema Association (NEA) Web site. https://nationaleczema.org/eczema-in-skin-of-color/. Accessed 23, 2020.

19. Guttman-Yassky E, Nograles KE, Krueger JG. Contrasting pathogenesis of atopic dermatitis and psoriasis-part I: clinical and pathologic concepts. J Allergy Clin Immunol. 2011;127(5):1110-1118. doi: 10.1016/j.jaci.2011.01.053.

20. Dawn A, Papoiu ADP, Chan YH, Rapp SR, Rassette N, Yosipovitch G. Itch characteristics in atopic dermatitis: results of a web-based questionnaire. Br J Dermatol. 2009;160:pp642-644. doi: 10.1111/j.1365-2133.2008.08941.x.

21. Birdi G, Cooke R, Knibb RC. Impact of atopic dermatitis on quality of life in adults: a systemic review and meta-analysis. Int J Dermatol. 2020 Apr;59(4):e75-e91. doi:10.1111/ijd.14763.

22. RÆnnstad ATM, Halling-Overgaard AS, Hamann CR, Skov L, Egeberg A, Thyssen JP. Association of atopic dermatitis with depression, anxiety, and suicidal ideation in children and adults: A systemic review and meta-analysis. J Am Acad Dermatol. 2018 Sep;79(3):448-456.e30. doi:10.1016/j.jaad.2018.03.017.

23. Na CH, Chung J, Simpson EL. Quality of Life and Disease Impact of Atopic Dermatitis and Psoriasis on Children and Their Families. Children (Basel). 2019;6(12):133. Published 2019 Dec 2. doi:10.3390/children6120133.

24. Silverberg JI, Gelfand JM, Margolis DJ, Boguniewicz M, Fonacier L, Grayson MH, Simpson EL, Ong PY, Chiesa Fuxench ZC. Patient burden and quality of life in atopic dermatitis in US adults: A population-based cross-sectional study. Ann Allergy Asthma Immunol. 2018 Sep;121(3):340-347. doi:10.1016/j.anai.2018.07.006.

25. Sidbury R, Tom WL, Bergman JN, et al. Guidelines of care for the management of atopic dermatitis: Section 4. Prevention of disease flares and use of adjunctive therapies and approaches. J Am Acad Dermatol. 2014;71(6):1218-1233. doi:10.1016/j.jaad.2014.08.038.

26. Yang EJ, Beck KM, Sekhon S, Bhutani T, Koo J. The impact of pediatric atopic dermatitis on families: a review. Pediatr Dermatol. 2019;36:66-71

27. Pustišek N, Vurnek Živković M, Šitum M. Quality of Life in Families with Children with Atopic Dermatitis. Pediatr Dermatol. 2016;33(1):28‐32. doi:10.1111/pde.12698

28. Capozza K, Gadd H, Kelley K, Russell S, Shi V, Schwartz A. Insights From Caregivers on the Impact of Pediatric Atopic Dermatitis on Families: "I'm Tired, Overwhelmed, and Feel Like I'm Failing as a Mother" [published online ahead of print, 2020 Feb 21]. Dermatitis. doi:10.1097/DER.0000000000000582

29. Eichenfield LF, Tom WL, Chamlin SL, et al. Guidelines of care for the management of atopic dermatitis: section 1 - diagnosis and assessment of atopic dermatitis. J Am Acad Dermatol. 2014;70:338-351

30. Siegfried EC, Hebert AA. Diagnosis of atopic dermatitis: mimics, overlaps, and complications. J Clin Med. 2015;4(5):884-917. doi:10.3390/jcm4050884.