EΜΒΟΛΙΑΣΜΟΣ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΠΝΕΥΜΟΝΙΟΚΟΚΚΙΚΩΝ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ

Μπορούν οι λοιμώξεις του αναπνευστικού και  ειδικότερα η πνευμονιοκοκκική πνευμονία να επιδεινώσουν τα καρδιαγγειακά νοσήματα;

Η εμφάνιση πνευμονιοκοκκικής πνευμονίας έχει συσχετιστεί σε μεγάλες μελέτες καταγραφής με την εμφάνιση νέων οξέων στεφανιαίων συνδρόμων, αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων, επεισοδίων παροξυσμικής κολπικής μαρμαρυγής /κολπικού πτερυγισμού και κοιλιακών αρρυθμιών και κυρίως με απορρύθμιση προϋπάρχουσας καρδιακής ανεπάρκειας. Ανάμεσα στους κύριους  προδιαθεσικούς παράγοντες για επιδείνωση της καρδιακής ανεπάρκειας είναι οι λοιμώξεις αναπνευστικού συστήματος, με κυριότερες αυτές από τον ιό της γρίπης και από τον πνευμονιόκοκκο. Φαίνεται από σύγχρονες επιδημιολογικές μελέτες, ότι η παρόξυνση των αναπνευστικών λοιμώξεων που συμβαίνει εποχιακά με αίτιο τους παραπάνω μικροοργανισμούς, σχετίζεται με αύξηση των νοσηλειών για απορρύθμιση της χρόνιας καρδιακής ανεπάρκειας, καθώς και με δυσμενή βραχυχρόνια και μακροχρόνια πρόγνωση. Η έντονη φλεγμονώδης διέγερση, η αυξημένη συμπαθητική δραστηριότητα και η υποξία είναι μερικοί από τους παθοφυσιολογικούς μηχανισμούς, οι οποίοι εμπλέκονται στην επιδείνωση της καρδιακής λειτουργίας και στην αρρυθμιογένεση των ασθενών με προϋπάρχουσα καρδιαγγειακή νόσο. Επίσης, παρόμοια βιβλιογραφικά δεδομένα υποστηρίζουν τη συσχέτιση της πνευμονιοκοκκικής πνευμονίας με την εμφάνιση de novo καρδιακής ανεπάρκειας (έμμεση και άμεση μυοκαρδιακή προσβολή).

Είναι ωφέλιμος και ασφαλής ο εμβολιασμός σε ασθενείς με καρδιαγγειακά νοσήματα; Ο εμβολιασμός είναι μια από τις αποτελεσματικότερες από άποψη κόστους υγειονομικές παρεμβάσεις, σώζοντας εκατομμύρια ανθρώπων από την ασθένεια, την αναπηρία και τον θάνατο κάθε χρόνο. Υπάρχουν διαθέσιμα αποτελεσματικά και ασφαλή εμβόλια, που προστατεύουν έναντι αρκετών σοβαρών νοσημάτων, ενώ ταυτόχρονα αναπτύσσονται πολλά υποσχόμενα νέα εμβόλια. Στην Ελλάδα ο εμβολιασμός για την πρόληψη της πνευμονιοκοκκικής νόσου είναι ενταγμένος στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών για όλους τους ενήλικες άνω των 65 ετών (η ηλικία εκλαμβάνεται ως αυτοτελής παράγων κινδύνου), καθώς και για ενήλικες 19 έως 64 ετών που ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου για σοβαρές πνευμονιοκοκκικές λοιμώξεις (π.χ. ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη, χρόνια καρδιακά και αναπνευστικά νοσήματα, ανοσοκατεσταλμένοι ασθενείς, αλλά και συστηματικοί καπνιστές).

Ο εμβολιασμός κατά του πνευμονιόκοκκου έχει συσχετιστεί με μείωση της καρδιαγγειακής νοσηρότητας και θνησιμότητας στους ηλικιωμένους. Μια πρόσφατη πολυκεντρική μελέτη έδειξε μείωση της  θνησιμότητας στις 30 ημέρες και στο ένα έτος σε ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια, οι οποίοι υποβλήθηκαν σε  αντι-πνευμονιοκοκκικό και αντιγριπικό εμβολιασμό.

Τι συνιστούν οι διεθνείς οργανισμοί για τη διενέργεια όσων εμβολιασμών προβλέπονται από τα αντίστοιχα Εθνικά Προγράμματα των χωρών εν μέσω πανδημίας COVID-19;

Στις κατευθυντήριες οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ.) για τη διενέργεια των εμβολιασμών ρουτίνας στη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, συστήνεται η ακώλυτη συνέχιση τους εφόσον και τα μέτρα απάντησης στην πανδημία το επιτρέπουν, καθώς:

• Η όποια αναστολή τους θα οδηγήσει σε έξαρση κρουσμάτων και αύξηση θανάτων από λοιμώξεις που δύνανται να προληφθούν μέσω του εμβολιασμού
• Η εμφάνιση επιδημιών από επιπλέον λοιμώξεις θα επιφέρει μια περαιτέρω επιβάρυνση στα συστήματα υγείας, τα οποία έχουν ήδη υπερφορτωθεί λόγω της διαχείρισης της επιδημίας από τον COVID-19

1. Torres A, Cillóniz C, Blasi F, et al. Burden of pneumococcal community-acquired pneumonia in adults across Europe: A literature review. Respir Med. 2018;137:6‐13. doi:10.1016/j.rmed.2018.02.007
2. Pick H, Daniel P, Rodrigo C, et al. Pneumococcal serotype trends, surveillance and risk factors in UK adult pneumonia, 2013-18. Thorax. 2020;75(1):38‐49. doi:10.1136/thoraxjnl-2019-213725
3. España P, et al. Evolution of pneumococcal serotypes causing CAP in adults by co-morbidities in Spain using the UAD test (the CAPA study). Abstract 3334. ECCMID 2020 abstract book
4. Morris DE, Cleary DW, Clarke SC. Secondary Bacterial Infections Associated with Influenza Pandemics. Front Microbiol. 2017;8:1041. Published 2017 Jun 23. doi:10.3389/fmicb.2017.01041
5. Shea KM, Edelsberg J, Weycker D, Farkouh RA, Strutton DR, Pelton SI. Rates of pneumococcal disease in adults with chronic medical conditions. Open Forum Infect Dis. 2014;1(1):ofu024. Published 2014 May 27. doi:10.1093/ofid/ofu024
6. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Pneumococcal Disease. Risk Factors and Transmission. https://www.cdc.gov/pneumococcal/about/risk-transmission.html Accessed 2 September 2020
7. Corrales-Medina VF, Alvarez KN, Weissfeld LA, et al. Association Between Hospitalization for Pneumonia and Subsequent Risk of Cardiovascular Disease. JAMA. 2015;313(3):264–274. doi:10.1001/jama.2014.18229
8. Musher DM, Rueda AM, Kaka AS, Mapara SM. The association between pneumococcal pneumonia and acute cardiac events. Clin Infect Dis. 2007;45(2):158‐165. doi:10.1086/518849
9. Feldman C, Normark S, Henriques-Normark B, Anderson R. Pathogenesis and prevention of risk of cardiovascular events in patients with pneumococcal community-acquired pneumonia. J Intern Med. 2019;285(6):635‐652. doi:10.1111/joim.12875
10. Platz E, Jhund PS, Claggett BL, et al. Prevalence and prognostic importance of precipitating factors leading to heart failure hospitalization: recurrent hospitalizations and mortality. Eur J Heart Fail. 2018;20(2):295‐303. doi:10.1002/ejhf.901
11. Fountoulaki K, Tsiodras S, Polyzogopoulou E, Olympios C, Parissis J. Beneficial Effects of Vaccination on Cardiovascular Events: Myocardial Infarction, Stroke, Heart Failure. Cardiology. 2018;141(2):98‐106. doi:10.1159/000493572
12. Reyes LF, Restrepo MI, Hinojosa CA, et al. Severe Pneumococcal Pneumonia Causes Acute Cardiac Toxicity and Subsequent Cardiac Remodeling. Am J Respir Crit Care Med. 2017;196(5):609‐620. doi:10.1164/rccm.201701-0104OC
13. World Health Organization (WHO) Regional Office for Europe. Vaccines and immunization. http://www.euro.who.int/en/health-topics/disease-prevention/vaccines-and... Accessed 2 September 2020
14. Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών Ενηλίκων 2018-2019. ΑΔΑ: 6ΞΤ2465ΦΥΟ-Μ9Χ
15. Ahmed MB, Patel K, Fonarow GC, et al. Higher risk for incident heart failure and cardiovascular mortality among community-dwelling octogenarians without pneumococcal vaccination. ESC Heart Fail. 2016;3(1):11‐17. doi:10.1002/ehf2.12056
16. Ren S, Newby D, Li SC, et al. Effect of the adult pneumococcal polysaccharide vaccine on cardiovascular disease: a systematic review and meta-analysis. Open Heart. 2015;2(1):e000247. Published 2015 Jun 26. doi:10.1136/openhrt-2015-000247
17. Wu WC, Jiang L, Friedmann PD, Trivedi A. Association between process quality measures for heart failure and mortality among US veterans. Am Heart J. 2014;168(5):713‐720. doi:10.1016/j.ahj.2014.06.024
18. Smith SC Jr, Benjamin EJ, Bonow RO, et al. AHA/ACCF Secondary Prevention and Risk Reduction Therapy for Patients with Coronary and other Atherosclerotic Vascular Disease: 2011 update: a guideline from the American Heart Association and American College of Cardiology Foundation [published correction appears in Circulation. 2015 Apr 14;131(15):e408]. Circulation. 2011;124(22):2458‐2473. doi:10.1161/CIR.0b013e318235eb4d
19. Piepoli MF, Hoes AW, Agewall S, et al. 2016 European Guidelines on cardiovascular disease prevention in clinical practice: The Sixth Joint Task Force of the European Society of Cardiology and Other Societies on Cardiovascular Disease Prevention in Clinical Practice (constituted by representatives of 10 societies and by invited experts) Developed with the special contribution of the European Association for Cardiovascular Prevention & Rehabilitation (EACPR). Eur Heart J. 2016;37(29):2315‐2381. doi:10.1093/eurheartj/ehw106
20. Ponikowski P, Voors AA, Anker SD, et al. 2016 ESC Guidelines for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure: The Task Force for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure of the European Society of Cardiology (ESC) Developed with the special contribution of the Heart Failure Association (HFA) of the ESC [published correction appears in Eur Heart J. 2016 Dec 30;:]. Eur Heart J. 2016;37(27):2129‐2200. doi:10.1093/eurheartj/ehw128
21. World Health Organization (WHO) Regional Office for Europe. Guidance on routine immunization services during COVID-19 pandemic in the WHO European Region. http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0004/433813/Guidance-rout... Accessed 2 September 2020