ΑΥΤΗΝ ΤΗ ΣΤΙΓΜΗ ΕΙΣΤΕ ΕΔΩ: Αρχική / ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ & ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΜΕΝΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ
Τι είναι αυτό που ξεχωρίζει την εξατομικευμένη θεραπευτική προσέγγιση από τις υπόλοιπες θεραπείες;
Η παραδοσιακή έρευνα και ανάπτυξη του φαρμάκου εντοπίζει τις προσπάθειές της στην ανεύρεση θεραπειών που ωφελούν ολόκληρο τον πληθυσμό μίας νόσου. Με τις Εξατομικευμένες Θεραπείες ωστόσο, δίνεται η δυνατότητα να προσδιοριστούν εκ των προτέρων τα μοριακά αυτά χαρακτηριστικά που αφορούν στην ασφάλεια και στην αποτελεσματικότητα των φαρμάκων ώστε να διαχωριστούν οι ασθενείς και τα νοσήματα σε υποσύνολα, βάσει των μοναδικών τους χαρακτηριστικών.
Η προσέγγιση αυτή επιτρέπει τη βέλτιστη ανταπόκριση στη θεραπεία έτσι ώστε οι ιατροί να δίνουν θεραπείες που έχουν περισσότερες πιθανότητες να ωφελήσουν τους ασθενείς αλλά και να ελαχιστοποιήσουν την έκθεση των ασθενών σε φάρμακα, τα οποία δεν είναι πιθανό να επιφέρουν κάποιο όφελος. Ο σκοπός της εξατομικευμένης ιατρικής προσέγγισης είναι η θεραπεία επιλεγμένων ομάδων ασθενών με φάρμακα που ανταποκρίνονται στο συγκεκριμένο γενετικό προφίλ των κυττάρων τους.
Για παράδειγμα, έχουν αναπτυχθεί ειδικοί παράγοντες για ασθενείς που πάσχουν από καρκίνο του πνεύμονα, των οποίων ο όγκος παρουσιάζει ένα συγκεκριμένο γενετικό προφίλ. Τα φάρμακα αυτά έχουν την ιδιότητα να δρουν αποκλείοντας κάποιες γονιδιακές μεταλλάξεις, αναστέλλοντας έτσι τον πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων.
Το μοριακό και βιολογικό προφίλ είναι μέρος της διαγνωστικής διαδικασίας. Λαμβάνει χώρα πριν από την έναρξη της θεραπείας καθώς αυτός ο τύπος της αξιολόγησης προσδιορίζει το αν ένα φάρμακο είναι πιθανό να επιφέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα σε ένα συγκεκριμένο ασθενή.
Τι είναι η στοχεύουσα θεραπεία; Και ποια είναι η διαφορά της από την εξατομικευμένη θεραπευτική προσέγγιση;
Η στοχεύουσα θεραπεία είναι μία προσέγγιση στην έρευνα και ανάπτυξη φαρμάκων και εμβολίων, τα οποία επιφέρουν τα βέλτιστα αποτελέσματα σε ασθενείς, εμπλέκοντας τις κλινικές και μοριακές πληροφορίες, για την κατανόηση της βιολογικής βάσης της νόσου. Η στοχεύουσα θεραπεία επικεντρώνεται στη βιοφαρμακευτική έρευνα από την οποία θα προκύψει μια νέα κλινική πρακτική που θα έχει ως κέντρο της τον ασθενή, που θα βασίζεται στις εξειδικευμένες γενετικές πληροφορίες. Η νέα αυτή προσέγγιση περιγράφεται με τον όρο «εξατομικευμένη θεραπευτική προσέγγιση» .
Πως γνωρίζει ένας ιατρός ότι μία εξατομικευμένη θεραπεία είναι κατάλληλη για ένα συγκεκριμένο ασθενή;
Η πληροφορία αυτή ανακτάται μέσω του μοριακού, βιολογικού προφίλ – μία ειδική διαδικασία αξιολόγησης, η οποία αναλύει το σύνολο των γονιδίων μίας συγκεκριμένης νόσου. Αυτό το διαγνωστικό εργαλείο είναι απολύτως απαραίτητο για την ανάπτυξη της εξατομικευμένης θεραπείας. Ως μέρος της διαγνωστικής διαδικασίας, ένας εξειδικευμένος επιστήμονας – συνήθως ένας παθολογοανατόμος ή ένας μοριακός βιολόγος – αξιολογεί ιστό, αίμα ή άλλα βιολογικά δείγματα για την ύπαρξη βιοδεικτών.
Η παρουσία βιοδεικτών αποκαλύπτει σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τη νόσο. Στη συνέχεια, ο ιατρός μπορεί να διαπιστώσει εάν υπάρχει διαθέσιμο ένα φάρμακο που να ανταποκρίνεται στο συγκεκριμένο βιοδείκτη που ανιχνεύθηκε. Εάν υπάρχει, μπορεί να χορηγήσει μία εξατομικευμένη θεραπεία, η οποία, σε πολλές περιπτώσεις, αυξάνει τις πιθανότητες μίας επιτυχημένης έκβασης.
Σε τι εστιάζουν τώρα οι ερευνητές;
Οι δύο πυλώνες της εξατομικευμένης θεραπείας είναι το μοριακό προφίλ και τα φάρμακα που στοχεύουν στα γενετικά χαρακτηριστικά των νοσημάτων. Κατά τα πρόσφατα έτη, οι ερευνητές έχουν εστιάσει τις προσπάθειές τους στην εξερεύνηση των βιοδεικτών. Μία πρόσφατη μελέτη που διενεργήθηκε από την Πανευρωπαϊκή Ένωση Φαρμακευτικών Εταιρών αποκάλυψε ότι ποσοστό μεγαλύτερο από 20% των κλινικών δοκιμών, οι οποίες διεξήχθηκαν από το 2005, εστίασε όχι μόνο στους φαρμακευτικούς παράγοντες αλλά και στους βιοδείκτες.
Πριν από το 1990, μόλις μία στις είκοσι κλινικές δοκιμές συμπεριλάμβανε ανάλυση βιοδεικτών. Σήμερα, πολλά ερευνητικά προγράμματα που βρίσκονται υπό εξέλιξη ακολουθούν ένα διπλό δρόμο. Ο στόχος αφορά στην έρευνα βιοδεικτών ταυτόχρονα με την ανάπτυξη παραγόντων, έτσι ώστε τα νέα φάρμακα και οι απαραίτητες διαγνωστικές εξετάσεις αξιολόγησης να είναι διαθέσιμες ταυτόχρονα.
Βιβλιογραφία
Francis S. Collins: The language of life: DNA and the revolution in personalized medicine, Harper-Collins 2009, p. 14
Ultan McDermott, James R. Downin, Michael R. Stratton: Genomics and the Continuum of Cancer Care, New England Journal of Medicine; 2011; 364: 340-350
Chin L; Andersen JN; Futreal PΑ: Cancer genomics: from discovery science to personalized medicine,Nat Med. 2011: 17(3):297-30
Vaidyanathan G: Redefining clinical trials: the age of personalized medicine Cell. 2012; 148(6):1079-80
Αυτές οι πληροφορίες προορίζονται για γενική πληροφόρηση και ενημέρωση του κοινού και σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τη συμβουλή ιατρού ή άλλου αρμοδίου επαγγελματία υγείας.
Δαμιανός Μένεγας
Ιατρικός Διευθυντής Pfizer Hellas.